P. (Frits) Glaser

J.A. (Jaap) Cohen

Inleiding
Frits Glaser werd tijdens de mobilisatie in 1939 als semi-arts toegevoegd aan de staf van de Vesting Holland. Hij kreeg met twaalf andere studenten geneeskunde het bevel over de rijdende douche-eenheden waar de soldaten in het veld zich moesten wassen. Na een paar weken werden de studenten op verlof gestuurd.

Op 9 mei 1940 werden alle verloven ingetrokken. Frits Glaser en Jaap Cohen werden ingedeeld bij de compagnie Geneeskundige troepen in de Burcht in Leiden. In het grote gebouw, behorend tot het Burchtcomplex, zaten enige honderden studenten geneeskunde de oorlogsdagen opgesloten zonder één enkele taak. Direct na de capitulatie kregen ze te horen dat ze krijgsgevangen waren. Cohen en Glaser beseften dat ze moesten proberen te vluchten.

Een eerste poging
Eind 1940 of begin 1941 maakten Glaser en Cohen samen met vijf militairen deel uit van een groep die per boot via de Zuid-Hollandse eilanden naar Engeland wilden ontsnappen. Ze kochten daartoe een vlet met motor en die zou door een officier in Alphen aan de Rijn worden afgeleverd. Echter de officier werd gearresteerd waardoor de vlucht niet door ging.

Een tweede poging
Frits Glaser was verloofd met arts Annie E. C. van Bergen. Haar vader zag het vluchtplan van Glaser en Cohen met vertrouwen tegemoet en stelde zijn opvouwbare tweepersoons zeilkano met buitenboordmotor ter beschikking. De kano was natuurlijk niet erg zeewaardig maar kon wel gemakkelijk vervoerd worden. Frits en Jaap “oefenden” er een paar keer mee op De Kaag.
In september 1941 bonden Frits en Jaap de zakken met de vouwkano achter op hun fietsen en reden vanuit Leiden naar een plek in de duinen tussen Katwijk en Scheveningen. Ze verstopten de spullen in een duinpan, zo dicht mogelijk bij het strand. De volgende dag brachten ze voedsel en een kompas naar de schuilplaats.
Annie, en de verloofde van Jaap Cohen, Willy Welter, fietsten mee. Frits en Jaap botsten bijna op de plaatselijke veldwachter en gingen er als een haas vandoor, maar lieten de zak met spullen achter. De meisjes, die achter hen fietsten, zagen ook de veldwachter, die de zak met belangrijke spullen gevonden had en waarschuwden de meisjes dat de Duitsers ’s avonds in het gebied patrouilleerden en het er de laatste tijd erg onveilig was. Toen ze dat hoorden lieten Frits en Jaap hun plan varen. De meisjes haalden nog wel de motor op.

Over land
In de winter van 1941-1942 vertrok Jaap Cohen alsnog over land richting Engeland. Via Zwitserland en Frankrijk bereikte hij Barcelona en daar scheepte hij zich, met vele anderen, in op de “Cabo de Buena Esperanza”, die naar West Indië voer.

De Cabo de Buena Esperanza bij Barcelona

Op 3 juni 1942 werd Cohen in Gibraltar, samen met zeventien andere Nederlanders, door de Britten van boord gehaald en snel naar Engeland vervoerd. Jaap Cohen specialiseerde zich in de biochemie en werd in 1956 benoemd tot hoogleraar in de fysiologische scheikunde aan de Leidse universiteit.

Nadat in de zomer van 1942 de deportaties van Joden waren begonnen besloot Frits Glazer om ook over land te vluchten. Hij bereikte Zwitserland waar hij in Zürich enige tijd aan zijn proefschrift werkte. Op 8 september 1943, enige dagen nadat de geallieerden in Italië waren geland, passeerde hij samen met de neven Huug van Dantzig en Hans Catz bij Locarno de Zwitsers-Italiaanse grens. Ze wilde zich bij de oprukkende legers aan sluiten. Een maandenlange voettocht volgde, met een aantal arrestaties en de nodige ontsnappingen. Toen de mannen bijna bij de Sangro de geallieerde strijdkrachten hadden bereikt werden zij opnieuw gearresteerd en op transport gesteld naar Duitsland. Omdat zij zich uitgaven voor ontsnapte Zuid-Afrikaanse onderofficieren die bij Tobroek in Libië krijgsgevangen waren gemaakt, ontkwamen ze aan de vernietigingskampen. Ook in Duitsland ontsnapten zij nog een keer maar werden ook weer opgepakt. Aan de geslaagde ontsnappingspoging van zijn twee vrienden deed Frits niet mee omdat hij als arts verantwoordelijk was gesteld  voor de hulpverlening aan zijn medegevangenen.
Na de bevrijding specialiseerde Frits Glaser zich tot internist en emigreerde een aantal jaren later met zijn vrouw Annie en hun zoons naar Israël.

Bron: Vrijheid achter de horizon, Jan Bruin en Jan van der Werff, 1998