Een monument voor de Engelandvaarders
EEN MONUMENT VOOR ENGELANDVAARDERS
Achtergrond
In 1941, midden in de Tweede Wereldoorlog, probeerden vele meest jonge mannen vanaf de kust van Nederland om met een klein vaartuig of een kano naar Engeland te ontsnappen. In Katwijk gaat het tot nog toe om circa een veertigtal personen die een poging gewaagd hebben. De enige acht jonge mannen, die met succes per kano in Engeland zijn aangekomen, hadden Katwijk als vertrekplaats. Het Zeehostunneltje, wat tegenwoordig verscholen ligt onder het Katwijkse duin direct aan de Boulevard, nam daarbij een belangrijke plaats in. Voor vele studenten was dit de plek in 1941 waar de ‘overtocht’ begon. Als men het haalde meldde men zich bij de geallieerde krijgsmacht. Als men het niet haalde, door verdrinking of door verraad, kwam men terecht in het ‘Oranjehotel’, Kamp Amersfoort of Kamp Vught. Ofwel je overleefde de oorlog (met vaak trauma’s tot gevolg) of je werd gefusilleerd.
Boulevard met Zeehospitium 1941
Uitgraving Zeehostunneltje in 2014
Stichting
Initiatiefnemer en opdrachtgever voor een monument ofwel een Land Mark ter herinnering aan deze Engelandvaarders is de Stichting Monument Engelandvaarders Zeehostunneltje Katwijk.
Zij zijn allen op de een of andere manier betrokken bij de geschiedenis van Engelandvaarders.
Op 20 april 2011 is de Stichting opgericht. De Stichting wil de personen die een poging hebben gewaagd naar Engeland te ontsnappen blijvend gedenken met een monument (kunstwerk) op de Boulevard. Gekozen is voor een plek in de nieuwe kustversterking ter hoogte van het Zeehostunneltje. Naast het kunstwerk wordt op de Boulevard een interactieve informatiezuil met led-schermen geplaatst. Deze biedt achtergrondinformatie over de ontsnappingsverhalen en het Zeehostunneltje.
Doelstelling
De doelstelling van de Stichting is om alle kennis over Engelandvaarders, die vanuit Katwijk een poging hebben ondernomen naar Engeland over te steken, onder de aandacht te brengen van een breed publiek: lokaal, regionaal, nationaal en ook internationaal. Ook Katwijkers en Katwijkse vissersschepen betrokken bij Engelandvaart maakt hier deel vanuit.
Website
In 2013 heeft de Stichting een website gelanceerd www.engelandvaarderskatwijk.nl
Deze kent momenteel circa 20.000 unieke bezoekers. Ook geeft de Stichting al enkele jaren voorlichting op scholen in Katwijk.
Monument
Belangrijk uitganspunt in de opdracht is dat het beeld een brede doelgroep aanspreekt. Voor de oudere generatie die nog een directe connectie met de Tweede Wereldoorlog heeft. Maar ook voor jongeren voor wie het beeld een ‘Land Mark’ wordt dat hen ook daadwerkelijk aanspreekt. Daarnaast is het beeld een symbool en gedenkteken voor alle Engelandvaarders die vanuit Katwijk een poging waagden; zowel voor diegenen die succesvol waren maar ook voor diegenen die het niet gelukt is Engeland te bereiken.(deze zin staat dubbel, kan hier vervallen)
Of aanpassen tot: Het beeld staat tevens symbool voor alle Engelandvaarders die vanaf de Nederlandse kust probeerden naar Engeland te ontsnappen.
Een deel van hen maakte bij hun ontsnapping om op het strand te komen gebruik van een tunneltje, in de volksmond ‘het Zeehostunneltje’ genoemd. Dit tunneltje behoorde bij het Rotterdams Zeehospitium en werd gebruikt om kinderen met tuberculose veilig onder de Boulevard door naar het strand te brengen. Dit om besmettingsgevaar te voorkomen. Tenslotte wordt het beeld onderdeel van een beeldenroute langs de Boulevard.
Kunstenaar
De Stichting heeft voor het vervaardigen van het monument kunstenaar Jurriaan van Hall gevraagd.
Jurriaan van Hall
Jurriaan van Hall (1962) is een Nederlandse kunstschilder en beeldhouwer. Van Hall studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie, de Rijksacademie, en het Royal College of Art in London. Hij was met Peter Klashorst en Bart Domburg oprichter van het kunstenaarscollectief After Nature. In 2004 werd Jurriaan van Hall ‘Kunstenaar van het jaar’. In 2007 begon hij met het hakken uit steen om zich naast schilder ook als beeldhouwer te ontwikkelen. Inmiddels heeft hij een aantal monumentale beelden uit verschillende materialen als polyester, brons en marmer in opdracht vervaardigd onder anderen voor het Ministerie van Landbouw, Natuur & Voedselkwaliteit. Jurriaan van Hall exposeert regelmatig bij toonaangevende galeries, musea en neemt deel aan gerenommeerde kunstbeurzen. Zijn werk bevindt zich in diverse bedrijfscollecties en bij particulieren. De kunstenaar woont en werkt in Amsterdam en in Noordwijk alwaar hij ook beeldhouwlessen geeft.
Selectie van sculpturen Jurriaan van Hall
Het concept
Het concept gaat uit van twee, vanaf het middel vormgegeven, bronzen, peddelende figuren in een kano waarvan enkel de punt van de voor- en achtersteven te zien zijn. Het unieke van het beeld is dat de beide figuren alsmede de voor- en achtersteven van de kano direct geplaatst zijn in het door helmgras begroeide duinzand als was dit zand een metafoor voor de woeste golven waardoor de moedige Engelandvaarders zich hun weg baanden. De voorste peddelaar is een krachtige figuur die in volle dynamiek zijn peddel door de golven haalt. Zijn blik is naar de horizon gericht: Engeland ligt onder handbereik. De achterste peddelaar daarentegen lijkt veel meer te worstelen met vermoeidheid door de barre elementen. Uitgeput en wanhopig steekt de peddel recht naar beneden zonder hiermee vaart te maken. Met alle kracht en macht proberen ze door de branding heen te komen. Voor de meeste werd het een strijd op leven en dood. Het monument wil hiermee niet alleen de wilskracht van de voorste kanovaarder verbeelden maar ook de wanhopige pogingen van diegenen die het niet gelukt is veilig in Engeland te arriveren. Het beeld is gericht naar de zee.
Het beeld staat als gedenkteken symbool voor alle Engelandvaarders die vanuit Katwijk een poging waagden; zowel voor diegenen die succesvol waren maar ook voor diegenen die het niet gelukt is Engeland te bereiken. Doordat de mannen met hun kano als het ware zich gedeeltelijk onder het zand bevinden krijgt het beeld een dramatische lading die tekenend is voor het lot van Engelandvaarders.